|
1901 wiek XX |
|
1902 - 22 czerwca – w
Warszawie oficjalnie otwarto Szpital Starozakonnych.
1902 - 14 grudnia – inauguracja zajęć w nowym gmachu
Instytutu Politechnicznego im. Mikołaja II. |
|
1903 - Została założona
przez Jadwigę Kowalczykównę i Jadwigę Jawurkównę żeńska
szkoła przy ul. Wiejskiej 5 w Warszawie.
1903 - Budowa kościoła Zbawiciela |
|
1904 - 2 listopada –
działacz ruchu robotniczego Marcin Kasprzak został
skazany na karę śmierci za zastrzelenie 4 rosyjskich
żandarmów.
1904 - 24 listopada – rozpoczęło działalność więzienie
na Rakowieckiej w Warszawie. |
|
1905 - 18 stycznia – w
restauracji przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie
rzeźbiarz Xawery Dunikowski śmiertelnie postrzelił w
głowę malarza Wacława Pawliszaka.
1905 - 28 października – zawieszono bezterminowo
działalność Uniwersytetu Warszawskiego. |
|
1906 - 26 marca – zamach
bombowy bojowca PPS Stefana Aleksandra Okrzei na cyrkuł
carskiej policji w Warszawie.
1906 - 12 maja – założono Teatr Mały w Warszawie. |
|
1908 - 7 lutego – w
Warszawie uruchomiono Elektrownię Tramwajów Miejskich.
1908 - 26 marca – w Warszawie uruchomiono pierwszą
elektryczną linię tramwajową.
1908 - 22 października – premiera pierwszego polskiego
filmu fabularnego Antoś po raz pierwszy w
Warszawie.
1908 - Uruchomienie telefonów przez spółkę szwedzką
Cedergren.
1908 - Oddanie do użytku drugiego mostu kolejowego. |
|
1911 - 14 czerwca –
rozpoczęto budowę Domu Sierot w Warszawie.
1911 - 26 lipca – premiera filmu Antek Klawisz,
bohater Powiśla.
1911 - 12 listopada – w Warszawie odsłonięto pomnik
Michaiła Skobielewa (na terenie Łazienek Królewskich
przy ul. 29 Listopada, gdzie stacjonował Lejb-Gwardyjski
Grodzieński Pułk Huzarów) |
|
1912 - 20 stycznia –
otwarto ginekologiczno-położniczy Szpital
Specjalistyczny św. Zofii w Warszawie (ul. Żelazna)
1912 - 20 maja – poświęcono sobór św. Aleksandra
Newskiego w Warszawie.
1912 - 22 maja – na Powązkach został pochowany Bolesław
Prus.
1912 - 7 października – otwarto Dom Sierot założony
przez Janusza Korczaka. |
|
1913 - 29 stycznia – na
otwarciu Teatru Polskiego w Warszawie wystawiono
Irydiona Zygmunta Krasińskiego; reżyserem był Arnold
Szyfman, scenografem Karol Frycz, wystąpili zaś czołowi
aktorzy sceny polskiej tamtego czasu – Jerzy
Leszczyński, Józef Węgrzyn, Stanisława Wysocka i
Aleksander Zelwerowicz.
1913 - Za łożenie Domu
Handlowego Braci Jabłkowskich |
|
1914 - 6 stycznia – w
Warszawie otwarto Most Mikołajewski, przemianowany w
1917 na Most Poniatowskiego.
1914 - 6 sierpnia - Józef Piłsudski powołał w Warszawie
tajny Rząd Narodowy.
1914 - 7 listopada – w Warszawie otwarto Dom Towarowy
Braci Jabłkowskich. |
|
1915 - czerwiec-lipiec – I
wojna światowa: atak na Warszawę.
1915 - 27 lipca – w Warszawie utworzono Straż
Obywatelską.
1915 - 5 sierpnia – I wojna światowa: wojska niemieckie
wkroczyły do Warszawy.
1915 - 24 sierpnia - Niemcy w Warszawie utworzyli
Generalne Gubernatorstwo.
1915 - 2 listopada – niemiecki generał gubernator Hans
Hartwig von Beseler nadał tymczasowe statuty uczelniom
warszawskim.
1915 - 15 listopada – ponowne otwarcie Uniwersytetu
Warszawskiego i Politechniki Warszawskiej. |
|
1916 - 7 kwietnia – Bródno
i Targówek przyłączono do Warszawy.
1916 - 2 czerwca – zakończył się strajk warszawskich
tramwajarzy, złamany represjami policji.
1916 - Przyłączenie Ochoty do Warszawy. |
|
1918 - Józef Piłsudski
przybył z Magdeburga do Warszawy po zwolnieniu z
więzienia.
1918 - 11 listopada: Rada Regencyjna przekazała władzę
nad podległym jej wojskiem Józefowi Piłsudskiemu. |
|
1919 - 16 stycznia – powstał rząd Ignacego Jana
Paderewskiego. Ignacy Jan Paderewski pełnił funkcję
prezesa Rady Ministrów i równocześnie był ministrem
spraw zagranicznych.
1919 - 10 lutego – w Warszawie zainaugurował obrady Sejm
Ustawodawczy. Kadencja trwała do 27 listopada 1922 r.
1919 - 1 kwietnia w Warszawie otwarto kabaret Qui Pro
Quo.
1919 - 13 czerwca założono Centralną Bibliotekę Wojskową
w Warszawie (obecnie Ostrobramska 109)
1919 - 15 czerwca – utworzenie Wojennej Szkoły Sztabu
Generalnego w Warszawie.
1919 - 24 listopada – otwarcie teatru Reduta w
Warszawie. |
|
1920 - 25 sierpnia zakończyła się Bitwa Warszawska
przesądzając losy wojny polsko-bolszewickiej. |
|
1921 - 2 stycznia – w Warszawie zakończył się I walny
zjazd ZHP.
1921 - 17 marca – została uchwalona konstytucja (tzw.
konstytucja marcowa).
1921 - 16 kwietnia – uruchomiono lotnicze połączenie
Paryż–Warszawa.
1921 - 27 listopada – założono Klub Sportowy
Warszawianka.
1921 - 28 listopada – Stanisław Nowodworski został
prezydentem Warszawy.
1921 - 11 grudnia – została założona Warszawska
Spółdzielnia Mieszkaniowa.
1921 - 30 września-1 października – w Parku Sobieskiego
(Warszawa) odbyły się III Mistrzostwa Polski w
lekkoatletyce
1921 - 7 grudnia – Władysław Jabłoński został
prezydentem Warszawy. |
|
1922 - 13 grudnia – Józef Piłsudski wraz z rodziną
przeprowadził się z Belwederu do Kamienicy Próchnickich
przy ul. Koszykowej w Warszawie.
1922 - 16 grudnia 1922 w czasie otwarcia wystawy w
warszawskiej Zachęcie, obecny tam malarz Eligiusz
Niewiadomski oddał w kierunku prezydenta RP Gabriela
Narutowicza trzy strzały z rewolweru. Narutowicz zginął
na miejscu. Niewiadomski nie bronił się i nie próbował
uciec, policja od razu go aresztowała. |
|
1923 - 25-26 sierpnia – w Warszawie odbyły się IV
Mistrzostwa Polski Seniorów w Lekkoatletyce
1923 - 6 stycznia – z tą datą ukazał się pierwszy numer
„Wiadomości Literackich”.
1923 - 28 października – w warszawskiej katedrze św.
Jana złożono zwłoki Henryka Sienkiewicza. |
|
1925 - 22 stycznia – Warszawska Rada Miejska podjęła
decyzję o wykupieniu majątków w Okęciu, Paluchu i
Służewcu pod budowę lotniska i obiektów sportowych.
1925 - 24 stycznia – decyzja o budowie Grobu Nieznanego
Żołnierza w Warszawie.
1925 - 1 lutego – pierwsza oficjalna audycja radiowa
nadana przez stację doświadczalną Polskiego Towarzystwa
Radiotechnicznego (przy ulicy Narbutta) – początek
publicznej radiofonii w Polsce.
1925 - 22 września – władze Warszawy podjęły decyzje o
opracowaniu projektu Metra. |
|
1926 - 12 maja – Józef Piłsudski dokonał przewrotu
majowego. Piłsudski z popierającymi go oddziałami
wkroczył do Warszawy.
1926 - 14 maja – przewrót majowy: wobec kontrataku wojsk
marszałka Józefa Piłsudskiego polskie władze wycofały
się do Wilanowa, gdzie wieczorem prezydent Stanisław
Wojciechowski złożył urząd, a premier Wincenty Witos
podał swój rząd do dymisji. Zakończyły się walki w
Warszawie.
1926 - 24 czerwca – powstała Polska Wytwórnia Papierów
Wartościowych.
1926 - 27 listopada – odsłonięto pomnik Fryderyka
Chopina w Łazienkach Królewskich. |
|
1927 - 23–30 stycznia – I Międzynarodowy Konkurs
Pianistyczny im. Fryderyka Chopina (zwyciężył pianista
radziecki Lew Oborin).
1927 - 26 lutego – Mazurek Dąbrowskiego został
oficjalnie polskim hymnem narodowym.
1927 - 14 czerwca – warszawski magistrat przyjął uchwałę
o utworzeniu na Pradze Miejskiego Ogrodu Zoologicznego.
1927 - 19 października – założono Aeroklub Warszawski.
1927 - 11 grudnia – otwarto Elektryczną Kolej Dojazdową
w Warszawie.
1927 - grudzień – otwarcie Instytutu Aerodynamicznego w
Warszawie (al. Krakowska 110/114) |
|
1928 - 7 stycznia – powstał Wojskowy Instytut Medycyny
Lotniczej w Warszawie (ul. Krasińskiego)
1928 - 11 marca - oficjalne otwarcie Warszawskiego
Ogrodu Zoologicznego (ul. Ratuszowa 1/3)
1928 - czerwiec – otwarcie fabryki Ursus pod Warszawą. |
|
1930 - 1 czerwca w Warszawie na Pradze zainaugurowano
pierwszy w II Rzeczypospolitej sobór Polskiej Cerkwi
Prawosławnej.
1930 - listopad – w Warszawie powstała Państwowa Wyższa
Szkoła Muzyczna (ul. Okólnik 2).
1930 - 21 marca – w Warszawie na Ochocie na
ul. Kaliskiej rozbił
się prototyp hydroplanu PZL.12. Zginął pilot Zygmunt
Puławski.
1930 - 24 maja – w Raszynie uruchomiono najsilniejszą w
Europie stację radiofoniczną (moc 120 kW), która swym
zasięgiem objęła całą Polskę.
1930 - 6 grudnia – oddano do użytku gmach Banku
Gospodarstwa Krajowego w Warszawie (Al. Jerozolimskie 7) |
|
1932 - 11 listopada – odsłonięto Pomnik Lotnika w
Warszawie. |
|
1933 - 2 września – otwarcie pierwszej kolejowej linii
średnicowej w Warszawie (rozpoczęcie budowy 1921). |
|
1934 - 18 kwietnia – założono Instytut Fryderyka
Chopina, obecnie Towarzystwo im. Fryderyka Chopina (ul.
Okólnik 1, obecnie Tamka 43)
1934 - 29 kwietnia – otwarto lotnisko na Okęciu.
1934 - 26 sierpnia – otwarto ul. Żwirki i Wigury. |
|
1935 - 20 maja – Uniwersytet Warszawski przyjął imię
Józefa Piłsudskiego. |
|
1936 - 19 kwietnia – odsłonięto pomnik Jana Kilińskiego.
1936 - 15 grudnia – uruchomiono pierwszą w kraju linię
kolei elektrycznej na trasie Warszawa – Otwock i
Warszawa – Pruszków. |
|
1937 - 1 marca – uruchomiono rozgłośnię radiową Warszawa
II.
1937 - 15 grudnia uruchomiono elektryczną linię kolejową
Warszawa – Mińsk Mazowiecki. |
|
1939 - 3 czerwca – otwarto nowy, nowoczesny Tor wyścigów
konnych Służewiec w Warszawie.
1939 - 6 czerwca – wybuchł pożar niedokończonego Dworca
Głównego w Warszawie.
1939 - 29 czerwca – pokaz próbnej transmisji
telewizyjnej 26 sierpnia 1939 w Warszawie z udziałem
Mieczysława Fogga.
1939 - 1
września - godz. 16:30 drugi nalot na Warszawę (40
bombowców przeciwko samolotom Brygady Pościgowej i 152
eskadry myśliwskiej).
1939 - 2 września - powołano dowództwo obrony Warszawy,
na czele którego stanął gen. bryg. Walerian Czuma.
1939 - 17 września - pożar Zamku Królewskiego w
Warszawie w wyniku bombardowania.
1939 - 25 września nalot dywanowy na Warszawę; ok. 10
tys. zabitych i 35 tys. rannych.
1939 - 28 września kapitulacja Warszawy.
1939 - 5 października Adolf Hitler odebrał w Warszawie
(w Alejach Ujazdowskich) defiladę Wehrmachtu. |
|
1940 - 22 marca -pogrom wielkanocny: w Krakowie i
Warszawie rozpoczęła się seria napadów na ludność
żydowską, pod hasłem „Niech żyje Polska bez Żydów”.
Najkrwawiej ekscesy miały miejsce na Powiślu i Pradze,
uczestniczyło w nich ok. 500 osób, w tym aktywiści
Narodowej Organizacji Radykalnej.
1940 - pomnik Fryderyka Chopina w Warszawie został
wysadzony w powietrze przez niemieckich okupantów. |
|
1940 - 20/21 czerwca – w Palmirach pod Warszawą w ramach
Akcji AB rozstrzelani zostali przedstawiciele polskiego
życia politycznego, społecznego, kulturalnego i
sportowego.
1940 - 2 października – w Warszawie Niemcy utworzyli
getto żydowskie (oficjalnie 16 października). |
|
1941 - 7 marca – oskarżony o kolaborację z Niemcami
aktor Igo Sym został zastrzelony w swym mieszkaniu w
Warszawie (Mazowiecka 10) z wyroku Wojskowego Sądu
Specjalnego ZWZ.
1941 - 29 października – marszałek Edward Śmigły-Rydz
przybył w ukryciu do Warszawy, gdzie zamieszkał pod
przybranym nazwiskiem Adam Zawisza przy ul.
Sandomierskiej 18, w domu generałowej Jadwigi
Maksymowicz-Raczyńskiej. |
|
1942 - 19 maja –
kilka osób zostało rannych w zamachu bombowym na kasyno
przy alei Szucha w Warszawie, wymierzonym w osoby
kolaborujące z Niemcami.
1942 - 17 czerwca – Niemcy zlikwidowali po walce
należącą do NSZ drukarnię „Szaniec” przy ul.
Przemysłowej w Warszawie.
1942 - 22 lipca – rozpoczęła się likwidacja
warszawskiego getta (Grossaktion in Warschau).
1942 - 5 sierpnia - Niemcy zlikwidowali prowadzony przez
Janusza Korczaka warszawski Dom Sierot. |
|
1943 - 18 stycznia
– początek wysiedleń Żydów z warszawskiego getta i
pierwsze akcje żydowskiej samoobrony pod dowództwem
Mordechaja Anielewicza.
1943 - 26 marca – w Warszawie miała miejsce akcja pod
Arsenałem, zorganizowana przez Szare Szeregi.
1943 - 19 kwietnia – wybuchło powstanie w getcie
warszawskim.
1943 - 8 maja w bunkrze przy ulicy Miłej 18 popełnił
samobójstwo przywódca powstania w getcie warszawskim
Mordechaj Anielewicz wraz z narzeczoną i towarzyszami
(m.in. Efraimem Fondamińskim, obaj są patronami ulic w
b. Dzielnicy Północnej); tegoż dnia, po odkryciu przez
Niemców schronu przy ul. Świętojerskiej 36 (obok sklepu
szczotkarzy), zostali rozstrzelani kryjący się tam Żydzi
- wśród nich piszący wyłącznie po polsku poeta Władysław
Szlengel i jego żona.
1943 - 10 maja – Grupa Specjalna Armii Ludowej
przeprowadziła zamach przy użyciu granatów na Bar
Podlaski przy ul. Nowogrodzkiej 15 róg Kruczej. Zginęło
6 Niemców, a kilkunastu zostało rannych.
1943 - 12/13 maja nocą, w wyniku sowieckiego nalotu na
Warszawę zginęło ok. 300 Polaków, a ok. 1000 zostało
rannych. Straty niemieckie wyniosły 17 zabitych i 17
rannych.
1943 - 16 maja - zburzenie przez oddziały niemieckie
Wielkiej Synagogi w Warszawie - upadek powstania w
getcie warszawskim.
1943 - 22 maja - Jan Kryst podczas akcji bojowej AK
zastrzelił w restauracji „Adria” (Moniuszki 10) trzech
oficerów gestapo ponosząc śmierć. |
|
1944 - 1 lutego – oddział
specjalny Kedywu Komendy Głównej AK „Pegaz” dokonał
udanego zamachu na Franza Kutscherę, dowódcę SS i
Policji dystryktu warszawskiego (miejsce akcji: Aleje
Ujazdowskie róg Chopina).
1944 - 10 lutego – w odwecie za udany zamach na Franza
Kutscherę hitlerowcy rozstrzelali 140 osób w ulicznej
egzekucji na ul. Barskiej w Warszawie.
- 11 lutego – w odwecie za zamach na Franza Kutscherę,
hitlerowcy przeprowadzili pierwszą publiczną egzekucję
więźniów Pawiaka, wieszając 27 osób na balkonach
spalonego domu przy ulicy Leszno (naprzeciwko gmachu
Sądów).
1944 - 3/4 maja – w nocy oddział Osjana zaatakował
warszawskie lotnisko bielańskie niszcząc 5 samolotów Ju
52, a kilka innych uszkadzając.
1944 - 1 sierpnia – wybuchło Powstanie Warszawskie.
1944 -
kronika Powstania Warszawskiego |
|
|
